Sień Gdańska (Danziger Diele)

W 1901 roku otwarto na parterze kamienicy przy Długim Targu pod numerem 43 ekspozycję prezentującą wnętrze barokowej sieni w gdańskim domu patrycjuszowskim. Przestrzeń funkcjonowała pod nazwą Sień Gdańska (Danziger Diele) i była dostępna dla publiczności. W 1902 roku opublikowano również katalog prezentowanych zbiorów.

Otwarcie Sieni Gdańskiej stanowi nie tylko przykład zainteresowania Gdańszczan historią i sztuką miasta, ale także wyraz współpracy władz miejskich z kolekcjonerami prywatnymi w Gdańsku 2. połowy XIX wieku. Zarówno w przypadku gdańskich muzeów (Stadtmuseum, Kunstgewerbe-Museum), jak i innych placówek udostępnianych do zwiedzania (Sień Gdańska, później Dom Uphagena) ich otwarcie i funkcjonowanie gwarantowała współpraca prywatnych fundatorów i gdańskiego magistratu.

W 1897 roku jeden z najważniejszych kolekcjonerów zabytków lokalnych, Lesser Giełdziński (1830–1910), zaproponował zaaranżowanie i udostępnienie sieni, wnętrza charakterystycznego dla gdańskich domów kupieckich. Przy wsparciu burmistrza Clemensa von Delbrücka, nadburmistrza Otto Tampe oraz radców miejskich pomysł udało się urzeczywistnić.

Miasto przekazało dom przy Długim Targu 43, który uznano za odpowiedni „zarówno ze względu na swoją lokalizację i budowę, jak i ze względu na jego wartość historyczną”. Przez stulecia kamienica stanowiła bowiem siedzibę różnych instytucji sądowniczych i znana była pod nazwą Schöffenhaus (Dom Ławy).

Wnętrze Sieni zaprojektował inspektor budowlany Karl Kleefeld, który oparł się na sławnych miedziorytach Johanna Carla Schultza. Jego cykl „Danzig und seine Bauwerke” (Gdańsk i jego budowle), opublikowany w latach 1855–1868 rozbudzał wyobraźnię i zainteresowanie dawnymi domami gdańskimi.

Dekorację wnętrz stanowiły oryginalne elementy XVII-wiecznego wyposażenia, pochodzące z innych budowli gdańskich. Plafon ze scenami starotestamentowymi przeniesiono z dawnego domu kupca i kolekcjonera Jakoba Kabruna przy ul. Długiej 9. Przestrzeń wypełniły zabytkowe sprzęty z kolekcji Giełdzińskiego, podarowane miastu pod warunkiem, że będą stale eksponowane w tej sali. Po zakończeniu prac pomieszczenie zostało sfotografowane przez atelier Grosse.

Wg katalogu z 1902 roku w Sieni znalazło się  ponad 120 przedmiotów, w tym meble (szafy, stoły, skrzynie), godła cechów gdańskich, puchary cechowe (tzw. wilkomy), modele statków, obrazy oraz grafiki o tematyce gdańskiej. Późniejszy niedatowany spis zawiera 179 przedmiotów ruchomego wyposażenia Sieni. Również kolejne spisy i inwentarze (1909 i 1914 rok) pokazują, że wystrój sali zmieniał się.

Wśród obrazów ofiarowanych przez Giełdzińskiego znalazły się obok widoków Gdańska, także panoramy Warszawy i Torunia. Na pewno zdobiły one ściany Sieni do 1914 roku i miały przypominać o źródłach bogactwa nowożytnego Gdańska czyli jego kilkusetletnich związkach z Rzeczpospolitą. Było to jedyne bezpośrednie odniesienie do polskich elementów w historii Gdańska. Cała sień służyła bowiem przede wszystkim upamiętnieniu patrycjatu i mieszczaństwa gdańskiego z czasów złotego okresu historii miasta.