Zbrojownia w Rogalinie

This entry is only available in Polish. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.

Prawdopodobnie w latach 1815–1820 Edward Raczyński (1786–1845), przebudowując salę balową swojego późnobarokowego pałacu w Rogalinie, urządził ją w stylu neogotyckim i przeznaczył na zbrojownię. Była to jedna z pierwszych zbrojowni założonych w XIX wieku na ziemiach polskich, a jej wnętrze jako jedyne z wczesnych neogotyckich polskich pomieszczeń tego typu zostało utrwalone na drzeworycie opublikowanym w 1840 r. w czasopiśmie „Przyjaciel Ludu”, wielkopolskim czasopiśmie, z którym Raczyński współpracował i które wspomagał finansowo.

Rycina przedstawia wnętrze rogalińskiej zbrojowni z typowym dla wizerunków XIX-wiecznych zbrojowni rycerskim sztafażem. Postać rycerza uzupełniała na przykład rysunek zbrojowni Waltera Scotta w Abbotsford czy rysunki zbrojowni z Goodrich Court Josepha Skeltona. Opublikowana ilustracja zbrojowni z Rogalina jest też bliska konwencji widoków wnętrz wielkopolskich budowli opublikowanych przez Raczyńskiego w jego Wspomnieniach Wielkopolski (1842–1843).

Neogotyckie architektoniczne elementy zbrojowni zostały wykonane z papier-mâché, materiału popularnego w dekoracji wnętrz w Anglii od połowy XVIII wieku i występującego m.in. w neogotyckiej zbrojowni w Strawberry Hill Horace’a Walpole’a. W rogalińskiej zbrojowni znalazły się elementy uzbrojenia i różnego rodzaju trofea, częściowo odziedziczone po ojcu, częściowo nabyte później lub pochodzące z wykopalisk archeologicznych w Wielkopolsce. W pomieszczeniu prezentowano również tak charakterystyczne dla polskich zbrojowni elementy jak nawiązująca do XVII-wiecznych wojen polsko-tureckich turecka tkanina oraz pamiątki z czasów napoleońskich, na przykład złote orły zdjęte ze sztandarów napoleońskich czy czarna marmurowa tablica z napisem upamiętniającym podpisany w Poznaniu traktat pokojowy między Francją a Saksonią z 1806 r. Zgromadzone obiekty i dekoracje oglądali jednak nieliczni, gdyż rogalińska zbrojownia od początku swojego powstania była zbiorem dostępnym jedynie dla rodziny, przyjaciół i zaproszonych przez Raczyńskich gości.

W 1848 roku, w trakcie Wiosny Ludów, rogalińska zbrojownia została częściowo rozgrabiona i zniszczona przez oddziały pruskie. Większość eksponatów jednak ocalała i była eksponowana przez kolejnych właścicieli pałacu aż do 1939 r. W rozmieszczeniu zbroi na ścianach i wykorzystaniu stelaży do zawieszenia broni białej i palnej, nowy układ wyraźnie nawiązywał do pierwotnej ekspozycji Raczyńskiego. Dopiero na początku XX wieku do zbrojowni trafił stół bilardowym, a bogaty zbiór militariów pełnił już funkcje wyłącznie dekoracyjne.